Virus mã hóa – Virus tống tiền

Trong thời gian gần đây chúng tôi gặp rất nhiều trường hợp khách hàng phàn nàn về việc virus mã hóa dữ liệu, đó là loại virus tống tiền (ransomware). Tần suất virus tấn công người dùng tăng lên đột biến. Chỉ trong thời gian ngắn chúng tôi đã nhận được số lượng lớn ổ cứng cần giải mã file bị mã hóa. Vậy virus mã hóa dữ liệu đòi tiền chuộc là gì? Cách khôi phục dữ liệu bị virus mã hóa – virus tống tiền như thế nào? Toàn bộ thông tin liên quan sẽ được chúng tôi cung cấp trong bài viết này.

1. Dấu hiệu dữ liệu bị virus mã hóa dữ liệu

Khi virus tấn công biểu hiện rõ nhất là máy tính CHẠY RẤT CHẬM, lúc này virus đang thực hiện quá trình mã hóa. Chúng rất tinh vi tấn công trước vào khu vực dữ liệu mà máy tính đang làm việc sau đó sẽ tấn công vào các file còn lại trong máy tính. Nếu phát hiện kịp thời có thể tắt máy tính ngăn chặn quá trình mã hóa file.
Máy tính bị nhiễm virus mã hóa thì tất cả file dữ liệu không còn ở định dạng thông thường (.doc, xls, .mp4, .jpg, .dwg…) mà bị đổi đuôi file hàng loạt thành ký tự lạ như .CRAB, .KRAB, .kodg, .hets, .mkos… đồng thời các file word bị mã hóa và các file định dạng khác (excel, pdf, ảnh, database….) sau khi bị virus mã hóa sẽ nhận được thông báo lỗi khi mở file.

Để ý trên cửa sổ của windows ngày tháng (date modified) của các file khi bị virus mã hóa sẽ tự động đổi thành ngày bị virus tấn công.
Trong mỗi Folder sẽ xuất hiện 1 file *.txt (thường là Readme.txt). Đó là bảng thông báo cho chúng ta biết máy tính bị nhiễm mã độc, chủng loại bị nhiễm kèm theo thông tin đòi tiền của hacker.
Xử lý ra sao khi máy tính bị virus mã hóa đổi đuôi file?
– Tắt máy tính ngay lập tức. Nếu quá trình mã hóa đang diễn ra việc tắt máy ngay lúc đó sẽ làm quá trình mã hóa dừng lại. Tránh được thiệt hại về dữ liệu cho người dùng.
– Tháo ổ cứng ra kết nối sang máy tính khác (có cài đặt phần mềm diệt virus bản quyền) kiểm tra dữ liệu xem có gặp vấn đề gì không? Kiểm tra dữ liệu quan trọng đã bị mã hóa chưa?
– Dùng phần mềm diệt virus quét trên toàn bộ ổ cứng (phần mềm virus chỉ ngăn chặn được virus tấn công tiếp, không giải mã được dữ liệu đã bị mã hóa).
– Backup dữ liệu trên ổ C (desktop, download, documents…) và cài lại hệ điều hành.
– Nếu dữ liệu không quá quan trọng có thể format toàn bộ ổ (chấp nhận bỏ hết dữ liệu cũ). Nếu dữ liệu quan trọng cần thiết phải khôi phục, khách hàng lên liên hệ với công ty khôi phục dữ liệu chuyên nghiệp để phục hồi file bị virus mã hóa. Tuyệt đối không làm theo hướng dẫn chúng đưa ra. Việc khách hàng tự giao dịch với hacker để giải mã sẽ gặp nhiều rủi ro như: Chuyển tiền mà không nhận được phản hồi từ hacker hoặc nhận được key nhưng không giải mã được.
– Không tự ý sử dụng phần mềm giải mã dữ liệu free trên mạng, việc làm này sẽ dẫn đến hỏng cấu trúc file dữ liệu hoặc sẽ gây khó khăn trong quá trình giải mã. Thực tế, hiện nay chưa có phần mềm khôi phục dữ liệu bị virus mã hóa miễn phí. Để có thể giải mã được dữ liệu và an toàn nhất các bạn nên nhờ đến công ty khôi phục dữ liệu để được hỗ trợ.

2. Nguyên nhân và phòng tránh virus tống tiền

2.1 Nguyên nhân

Virus mã hóa – virus tống tiền lây nhiễm vào máy tính qua nhiều cách khác nhau. Và tất cả các hình thức ngày càng tinh vi hơn. Người dùng chỉ mất cảnh giác là toàn bộ dữ liệu sẽ bị tấn công với tốc độ rất nhanh. Sau đây là một số nguyên nhân dẫn tới máy tính bị virus mã hóa đổi đuôi file.

– Chúng tấn công bằng cách cướp quyền truy cập khi người dùng mở port để sử dụng để Remote Desktop, xâm nhập trực tiếp vào hệ thống tắt tính năng ngăn chặn virus và cài mã độc lên máy.

– Sử dụng những phần mềm điều khiển máy tính từ xa không đáng tin cậy
– Người dùng click vào đường link hoặc hình ảnh kèm theo nội dung hấp dẫn hoặc kích thích sự tò mò đánh lừa người dùng được gửi qua skype, email, Facebook….
– Đánh lừa người dùng với những file đính kèm gần giống file dữ liệu hay sử dụng. Ví dụ như “doc”, “docx” sẽ biến đổi thành “docm”. Nếu người dùng không để ý sẽ click nhầm để mở file.
– Lợi dụng lỗ hổng của Windows chúng tấn công xâm nhập vào máy tính. Thường xảy ra đối với máy sử dụng windows crack, không bản quyền.
– Ngoài ra mã độc còn ẩn chứa trong ứng dụng cài đặt, ứng dụng trò chơi do người dùng tải tài liệu ở những trang web có tính bảo mật thấp. Chúng sẽ gắn mã độc vào các ứng dụng thiết yếu đối với người sử dụng. Gần đây nhất chính là các ứng dụng phần mềm HTTK, driver cài đặt cho máy…

2.2 Phòng tránh virus mã hóa dữ liệu như thế nào?

Những năm gần đây virus mã hóa dữ liệu đòi tiền chuộc ngày càng tấn công “ồ ạt” và tinh vi hơn rất nhiều. Chỉ một chút sơ hở của người dùng là máy tính có thể bị nhiễm mã độc bất cứ lúc nào. Trước đây có thể chỉ bị nhiễm 1 mã độc như những năm 2016 trở về trước thì gần đây có những trường hợp bị đến 4-5 lớp mã hóa. Việc bỏ ra chi phí để giải 1 mã đã rất là tốn kém chưa kể chi phí để giải mã lớp thứ 2, thứ 3 trở đi. Chính vì vậy “phòng bệnh hơn chữa bệnh” để tránh các cuộc tấn công của virus mã hóa đổi đuôi file chúng ta nên:
– Cài đặt windows bản quyền tránh tạo lỗ hổng cho hacker tấn công.
– Dùng phần mềm diệt virus có bản quyền (theo kinh nghiệm nhiều năm về lĩnh vực dữ liệu, chúng tôi khuyên dùng Kaspersky Internet Security), thường xuyên cập nhật phần mềm diệt virus.
– Không mở những tập tin lạ, không rõ nguồn gốc. Lựa chọn truy cập vào website có độ uy tín cao. Tắt các pop -up quảng cáo xuất hiện khi truy cập vào các trang mạng.
– Không đọc và tải file lạ từ email lạ gửi đến.
– Đối với hệ thống máy chủ, quản trị viên cần rà soát đặt mật khẩu đủ mạnh, tắt tính năng remote desktop, giới hạn quyền truy cập cho các máy trạm, cấu hình chỉ cho các IP cố định truy cập.
– Để chống lại các cuộc tấn công của virus tống tiền các chuyên gia khuyến khích người dùng thường xuyên sao lưu dữ liệu sang một thiết bị khác. Tạo thói quen backup dữ liệu không chỉ bảo vệ dữ liệu do virus mà còn tránh được khả năng mất dữ liệu do hỏng thiết bị.

Một số ít khách hàng làm theo hướng dẫn trên thông báo nhận được để trả tiền cho hacker và đã bị mất tiền. Việc làm theo các gợi ý, hướng dẫn để tự giao dịch với hacker với hy vọng giải mã dữ liệu kèm theo rất nhiều rủi ro. Tại sao lại như vậy? Trong quá trình giao dịch người dùng sẽ bỏ ra một khoản tiền lớn nhưng không có bất kỳ một thông tin nào của kẻ bán, cũng không hề có bất kỳ chứng từ xác nhận nào trong quá trình giao dịch.

Nếu rủi ro hơn, khách hàng có thể bị mã hóa thêm một vài lần nữa. Thực tế nhiều khách hàng đã bị mã hóa thêm 2 đến 3 lần thậm chí lên đến 5 lần, lúc đó việc giải mã rất khó khăn và tốn nhiều chi phí. Vì vậy chúng tôi khuyên các bạn nên mang thiết bị nhiễm mã độc đến các công ty cứu dữ liệu uy tín để nhờ hỗ trợ giải mã.

Lưu ý: Khi bị virus mã hóa tống tiền, người dùng cần đưa ra quyết định nhanh về việc phục hồi file bị virus mã hóa càng sớm càng tốt.

3. Sau khi khôi phục dữ liệu bị mã hóa cần làm gì để không bị nhiễm lại

Các cuộc tấn công virus mã hóa hiện nay chưa có giải pháp nào ngăn chặn triệt để, và cũng chưa có cách nào ngừng lại các cuộc tấn công này. Cũng đồng nghĩa với việc máy tính bị tấn công 1 lần thì bất kỳ lúc nào cũng có thể bị tấn công lại. Vì vậy người dùng cần có giải pháp bảo vệ dữ liệu sau khi khôi phục dữ liệu bị virus mã hóa để không bị nhiễm lại:
– Khi thiết bị chứa dữ liệu được giải mã xong phải tiến hành cài đặt lại hệ điều hành, không nên chạy trên hệ điều hành cũ vì Hacker đã nắm bắt được thông tin cũng như lỗ hổng của máy tính thông qua hệ điều hành windows cũ nên việc tấn công trở lại rất đơn giản.
– Virus mã hóa dữ liệu tấn công người dùng theo đường truyền internet. Vì vậy sau khi cài đặt windows xong không kết nối mạng nếu chưa cài phần mềm diệt virus bản quyền (chúng tôi khuyên dùng Kaspersky Internet Security). Việc cài đặt các ứng dụng và phần mềm diệt virus nên tiến hành từ đĩa CD hoặc thiết bị kết nối ngoài (usb, ổ cứng di động).
– Thực hiện các biện pháp phòng tránh virus mã hóa dữ liệu (như đã nêu ở trên). Cảnh giác cao độ với các thông tin được truyền tải trên internet. Vì chỉ một sai sót nhỏ bạn sẽ là nạn nhân của cuộc tấn công virus này.

 -------------- Bài viết sưu tầm trên internet----------------------